Om niet in onmin te leven met omwonenden is de bar en nachtclub Funke in hartje Gent binnenin grote werken aan het uitvoeren om het pand helemaal akoestisch te isoleren. Het is geen simpele klus en iets van lange adem. “We installeren zwevende muren, vloeren en plafonds. Wij zijn er al van voor corona aan bezig”, vertelt Bart Claessens, serie-ondernemer en CEO bij Ventureprise, de kmo-groep boven Funke. “We hebben er in verschillende fases bankfinanciering voor opgehaald, maar net voor die laatste fase is ons dossier niet door het kredietcomité van de bank geraakt.”

Gert-Jan Plaisier van Add-Home verging hetzelfde. Het bedrijf produceert en plaatst moduleerbare woninguitbreidingen en tuinkantoren. “Wij zijn heel sterk gegroeid in de coronaperiode, waardoor onze financieringsbehoefte voor werkkapitaal ook sterk toenam. Alleen wilde onze bank daar minder vlot in meegaan dan voordien, waardoor we van bank zijn veranderd. Onze oorspronkelijke bank voelde zich minder comfortabel bij ons dossier, terwijl onze nieuwe bank onze markt kent en meer voeling heeft met onze activiteiten.”

Beide gevallen tonen de krimpende kredietappetijt bij banken. Dat blijkt ook uit de bevraging van de Europese Centrale Bank rond de kredietverschaffing. Die leest als een horrorscenario ondernemers. Een recordaantal banken geeft aan de kredietvoorwaarden voor kmo’s aanzienlijk te verstrakken. Het is geleden van de eurozonecrisis in 2011 dat de banken zo terughoudend zijn met hun leningen.

De combinatie van stijgende energieprijzen, oplopende grondstoffenprijzen en hogere loonkosten zorgt ervoor dat banken veel meer risico’s zien in de kredietdossiers die ze voor hun neus krijgen. En ze zijn veel minder happig om die op zich te nemen.

Voor bedrijven, en kmo’s in het bijzonder, is het een zeer uitdagende periode om financiering op te halen om de boel mee draaiende te houden of verder te groeien.

Bankfinanciering

Dat terwijl bankkredieten de belangrijkste bron blijven voor kmo’s. Uit een andere bevraging van de ECB zegt meer dan de helft van de kmo’s dat de bank hun voornaamste financieringsbron is. Extern kapitaal ophalen of schuldpapier uitgeven is maar voor 10 procent van de bevraagde bedrijven relevant.

“De banken hebben het afgelopen jaar de kredietkraan meer toegedraaid, voor de ene sector al wat meer dan de andere. Bijvoorbeeld voor de bouw, horeca of handel is het lastiger dan voordien om dossiers erdoor te krijgen”, zegt Geert Janssens van het ondernemersforum Etion.

“Bankfinanciering loskrijgen is lastiger dan voordien. Banken zijn kieskeuriger, de doorlooptijd van dossiers is langer”, merkt ook Edwig Tanghe van Resolvus, een advieskantoor dat bedrijven begeleidt in financieringstrajecten. “Dat neemt niet weg dat de bank nog steeds de goedkoopste en snelste manier is om middelen op te halen. De slaagkansen zijn alleen verminderd en hangen nog meer af van de sterkte van je dossier.”

Dat merkte ook Gert-Jan Plaisier van Add-Home. “Banken zoeken meer zekerheid dan ooit tevoren. Dat gaat van gevulde orderboeken, getekende offertes en alle bijhorende cijfers tot in het detail. Een kasstroomplanning op maandbasis is tegenwoordig al gebruikelijk om voor te leggen”, zegt hij.

“Behalve naar de cijfers, het financieringsplan en de veronderstellingen daarin, kijken ze ook heel sterk naar de ondernemer die krediet aanvraagt”, stelt Bart Claessens van Ventureprise. “Je moet meer dan vroeger je geloofsbrieven neerleggen. Als je al een parcours hebt afgelegd in een bepaalde sector zal dat meespelen. Voor starters die van nul beginnen zijn de huidige omstandigheden dramatisch om bij banken nog iets los te krijgen.”

De meeste financieringsaanvragen worden niet langer door de plaatselijke bankier beslist maar door een comité op de hoofdzetel. Daarom is de sterkte van het dossier des te belangrijker. “Dat gevoel dat je vroeger in een persoonlijk gesprek met je bankier kon aanbrengen, moet je nu in je dossier verwerken. Je moet de lezer van dat dossier van a tot z vertellen wat het bedrijf doet, wie erachter zit en alle plannen staven met heel veel cijfers”, zegt Joachim De Zutter van Resolvus. “Op basis daarvan kijken ze of het businessmodel klopt, of de cashflowvoorspellingen steek houden en of de onderneming voldoende terugbetalingscapaciteit heeft.”

Overheidsbronnen van financiering

“Steeds meer kmo’s kijken naar andere, niet-bancaire, financieringsbronnen”, zegt Edwig Tanghe. Een ietwat onderbelichte en onontgonnen bron is de overheid, met name via de Participatiemaatschappij Vlaanderen. “Die speelt een belangrijke rol in financieringsoplossingen voor bedrijven”, zegt de adviseur.

PMV heeft verschillende formules waarmee ze ondernemingen krediet verschaffen of waarborg staan. Vaak werkt ze via co-financiering, samen met een andere partner zoals een bank. “Er zijn veel gevallen van snelgroeiende bedrijven waar de bank eerst niet happig op is, maar dan toch meegaat in het dossier omwille van de inbreng van PMV. Voor uitdagende dossiers kan dat de doorslag geven”, zegt Edwig Tanghe.

Daarnaast zijn er verschillende subsidies beschikbaar, waar het Vlaams Agentschap voor Ondernemen en Innoveren (VLAIO) wegwijs in maakt. “Wij zijn door VLAIO gesteund met werkingsmiddelen specifiek voor onderzoek en ontwikkelingskosten”, zegt Gert-Jan Plaisier van Add-Home.

Crowdlending

Volgens Matthias Browaeys van het crowdlendingplatform WinWinner is de tijd voorbij dat ondernemingen enkel nog bij de bank aankloppen voor financiering. “Ondernemingen moeten hun financieringstraject beschouwen als een aaneenschakeling van opties, gaande van een stukje eigen inbreng, tot crowdfunding en -lending en ook de bank. Die laatste komt meestal aan het einde van de ketting in het spel, niet aan het begin”, legt hij hij. “Elk financieringsplan is anders, maar zou moeten bestaan uit een opeenstapeling van die opties. Die financieringsmix wordt hoe langer hoe belangrijker. Zij die denken dat ze zonder probleem alleen nog bij de bank terechtkunnen moeten eens wakker geschud worden.”

WinWinner is een crowdlending-platform dat bedrijven die krediet zoeken samenbrengt met particuliere investeerders. “Een kredietdossier dat ondernemers via ons platform presenteren verschilt niet met een dossier dat ze bij de bank indienen. Ons investeringscomité kijkt ook naar de terugbetalingscapaciteit, het bedrijfsmodel en de financiële plannen”, zegt hij. Het verschil is dat een schare aan investeerders voor kleinere bedragen de ondernemingen krediet verschaffen.

“Het voordeel is dat het 100 procent achtergestelde leningen zijn, waardoor het geleende bedrag naar de bank toe geldt als eigen inbreng. Dat geeft ondernemingen een soort hefboom voor eventuele extra bankfinanciering”, legt hij uit.

Waterzuiveringsbedrijf Hydropure deed beroep op crowdlending om zijn verdere groei te financieren. “Om verder te groeien moeten wij enkele mensen bij aanwerven voor marketing, sales en administratie, maar banken waren daarvoor terughoudend, ook al zijn we al enkele jaren winstgevend”, zegt mede-oprichter en CEO Yvan Van Den Broucke. Hij had ook de kans om nieuwe investeerders in het kapitaal te laten stappen, maar koos voor krediet. “Ik wil op eigen kracht blijven groeien om later alle opties open te houden wat betreft mijn opvolging aangezien ik niet meer van de jongste ben”, zegt hij.

Crowdfunding, waarbij een groep particuliere investeerders niet lenen maar in het kapitaal stappen, heeft ook zo zijn voordelen. “Daarvan moet je het marketingaspect niet onderschatten. Geld ophalen als onderneming is een teken van succes. Het is belangrijk om dat in de verf te zetten”, zegt Matthias Browaeys, die voor Winwinner net een nieuwe kapitaalronde achter de rug heeft.

Private Equity

De verborgen bank

Behalve externe financieringsbronnen zoals banken of investeerders, kunnen bedrijven van binnenuit hun financieringsbehoefte deels lenigen. “Dat kun je beschouwen als de verborgen bank”, zegt Geert Janssens van Etion. In de afgelopen periode is de behoefte aan werkkapitaal voor bedrijven sterk toegenomen. De voorraden dikten aan, leveranciers vragen soms snellere betalingen terwijl klanten van hun kunt steeds later willen betalen. Dat zet enorm veel druk op de kasstromen van een onderneming. En cash blijft nog altijd king.

“Bedrijven moeten meer dan ooit in die keten kijken waar ze hun financieringsbehoefte mee kunnen verlichten. Ze moeten daarover onderhandelen met hun klanten en leveranciers en intern kijken waar ze nog efficiëntiewinsten kunnen boeken”, zegt Geert Janssens.

Dat heeft ook Bart Claessens gedaan, die met Ventureprise naast in de horeca ook actief is in de bouwsector. “We hebben gekeken hoe we onze kosten zo veel mogelijk kunnen drukken en of al onze werkuren wel even efficiënt zijn. Dan heb je het over je energiekosten onder de loep leggen, afbetalingsplannen afspreken met energieleveranciers, kijken of je in het onderhoud van gebouwen nog iets kunt doen, of eventueel groepsaankopen organiseren met concullega’s om lagere prijzen te bedingen”, legt hij uit.

Creatief onderhandelen kan ook helpen. “Een van onze bedrijven produceert raamprofielen en dat heeft enorm geleden onder de prijsstijgingen van aluminium. Voor een van onze projecten zijn we met de klant overeengekomen dat zij de grondstoffenaankoop voor hun raamprofielen rechtstreeks aan onze aluminiumleverancier betalen, zodoende dat wij dat deel van de kosten niet moeten voorfinancieren. Dat verlicht aanzienlijk de druk op onze cashflow”, legt hij uit. “Creatief nadenken en duidelijk communiceren met alle betrokkenen is cruciaal in tijden als deze.”

Dat benadrukken ook Joachim De Zutter van Resolvus en Gert-Jan Plaisier van Add-Home. “Wees transparant en communiceer proactief met je bank over je veranderende finanieringsbehoefte”, zegt de eerste. “Ik heb een dynamisch financieel plan waarin de prijzen van onze grondstoffen verwerkt zijn. Ik houd onze bank op de hoogte van de prijsevoluties en de impact daarvan op ons businessmodel”, voegt de laatste toe.